کتابخوار

شاید تا به حال ستایش ها و الهی نامه ها و خیلی چیز های دیگه رو از خواجه محمد انصاری و خونده باشین یا حداقل اسمش رو شنیده باشید.

درباره این عالم بزرگ:

شیخ الاسلام ابواسماعیل بن محمد انصاری هروی معروف به «پیر انصار»، «پیر هرات» و «خواجه انصاری»، دانشمند و عارف قرن پنجم هجری است. او در هرات متولد شد و در همان جا درگذشت. مادرش اهل بلخ بود. وی از اولاد ابوایوب انصاری، صحابی مشهور رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم است و از جمله عارفان مشهور و متعهد است که مناجات ها و کلمات قصار وی با سجعی زیبا و آهنگین، مشهور است. در بیان شعر و حدیث نیز مهارت داشته و امالی بسیاری از وی بر جای مانده است.

از خواجه انصاری، رساله ها و کتاب های بسیاری برجا مانده است که از جمله می توان طبقات انصاری، ترجمه: املاء طبقات الصوفیه سلمی به لهجه هروی، تفسیری بر قرآن که اساس کار میبدی در کشف الاسرار است، مناجات نامه، نصایح، زادالعارفین، قلندرنامه، مصیبت نامه، هفت حصار، رساله دل و جان و الهی نامه را نام برد.

معروف ترین اثر وی که از مهم ترین و پخته ترین کتاب های درسی عرفانی در سیر و سلوک است، منازل السائرین است. روش کتاب، تلفیقی از روش های روایی، عرفانی و فلسفی - عقلی است که در پاسخ به درخواست شاگردانش تألیف شده است.

در این کتاب، خواجه به بیان منازل سیر و سلوک و راه های رسیدن به خداوند، از مرحله یقظه (بیداری) تا مرحله فناء فی الله پرداخته است. هر باب، با ذکر آیه ای از کلام الله مجید آغاز می شود.

ده باب اصلی کتاب، شامل بدایات، ابواب، معاملات، اخلاق، اصول، وادی ها، احوال، ولایات، حقایق و نهایات است که هر باب نیز ده بخش دارد. برای نمونه، باب چهارم با نام اخلاق، از عنوان های زیر تشکیل یافته است: صبر، رضا، شکر، حیا، صدق، ایثار، خلق، تواضع، فتوا و انبساط. باب صدم کتاب یا باب آخر، باب توحید نامیده شده است.

منابع: مقدمه منازل السائرین، فرهنگ معین، کلام، عرفان شهید مطهری.

منیة المرید فی آداب المفید و المستفید: شهید ثانی، 911 - 965 ه . ق

این کتاب، با عنوان آداب تعلیم و تعلم در اسلام به زبان فارسی ترجمه شده است.

زین الدین بن شیخ امام نورالدین علی بن احمد عاملی جبعی، در منطقه جبع از جبل عامل متولد شد. وی برای تحصیل علم سفرهای زیادی به کشورهای مختلف داشته که شرح سفرهای خود را در رساله ای در ذکر احوالات خود آورده است. به دلیل آگاهی به مذهب های پنج گانه، مدتی در بعلبک به تدریس مذاهب جعفری، شافعی، مالکی، حنفی و حنبلی اشتغال داشته است. ایشان در قستنطنیه به شهادت رسید.

نخستین اثر ایشان، روض الجنان و آخرین آنها الروضة البهیه است. از ایشان کتاب ها و رساله های زیادی در زمینه های فقه، اصول فقه، حدیث، ادعیه، اخلاق و عرفان دینی بر جای مانده است که برخی از آنها در دسترس و برخی از بین رفته اند. از مهم ترین استادان وی، در ابتدا پدرش، احمد عاملی جبعی بود و جز آنها شیخ علی بن عبدالعالی میسی و محمد مکی و شمس الدین طولون را می توان نام برد.

منیة المرید، در اخلاق و سلوک علمی نگارش یافته است. در این کتاب، ارزش دانش، آداب علم آموزی، روش تعلیم و تعلم و وظایف استاد و شاگرد در برابر یکدیگر بیان شده است. همچنین وظایف شخصی استاد و شاگرد و آیین حضور در جلسه درس و نکته های اخلاقی و معنوی مورد نیاز مطرح شده است. ایشان با استناد به قرآن و سنت اسلامی و سخنان بزرگان دین، با مقدمه ای مفصل درباره ارزش دانش و فراگیری آن، کتاب را در چهار باب و یک خاتمه سامان داده است:

باب اول: آداب و وظایف معلم و شاگرد؛ باب دوم: آداب فتوی، وظایف فتوی دهنده و استفتاءکننده؛ باب سوم: در مناظره و شروط و آداب و آفات آن و باب چهارم: در آداب نگارش و مسائل مربوط به کتاب از قبیل تصحیح، نگه داری، نهادن و برداشتن کتاب و فروش آن.

این کتاب، با بیان انواع دانش ها و نیز سفارش هایی به دانشجویان پایان یافته است.

شهیدثانی نگارش این کتاب را در بیستم ربیع الاول سال 954 ه.ق یعنی 11 سال پیش از شهادتش به پایان رسانده است. این بزرگوار، کتاب را به نام بغیة المرید خلاصه کرده که اکنون از بین رفته است.

منابع: مقدمه کتاب منیة المرید، ترجمه: حجتی؛ شهداء الفضیلة، عبدالحسین بن احمد امینی تبریزی؛ دیدار با ابرار شهید ثانی، علی صادقی.

مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه: عزالدین محمودبن علی کاشانی نطنزی، متوفی 735 ه . ق

عزالدین محمود، از عارفان و عالمان نام دار قرن ششم هجری است. وی شاگرد نورالدین عبدالصمد اصفهانی نطنزی (متوفی 699 ه . ق) است. کاشانی، از مشایخ معروف سلسله سهروردیه است و در ادبیات، فلسفه، عرفان، کلام و حدیث مهارت کامل داشت. عزالدین محمود، از ائمه معصومین علیهم السلام بارها روایت نقل کرده است و امامان را وارثان علوم و خویشاوندان ظاهری و معنوی پیامبرخدا می داند.

از آثار اوست: شرح قصیده تائیه ابن فارض که به زبان عربی و به نام کشف الوجوه العز لمعانی نظم الدر. مصباح الهدایة، یکی از گران بهاترین آثار در زمینه تصوف و اخلاق به نثر فارسی در قرن هشتم هجری است. وی اساس مطالب را از کتاب عوارف المعارف شیخ سهروردی گرفته و از این جهت، از روش خواجه نصیرالدین طوسی در نگارش اخلاق ناصری بهره برده است. وی سلسله سندها را که سهروردی آورده، حذف کرده، ترتیب مطالب را نیز تغییر داده و به روش مخصوص باب بندی کرده است. این کتاب از ده باب تشکیل و هر باب به ده فصل تقسیم شده است. نویسنده می کوشد در بیان هر فضیلت اخلاقی، به داستان هایی از بزرگان و عارفان مشهور نیز اشاره کند و در جای جای آن، آیه ها و روایت های هماهنگ با آن را نیز آورده است. مباحث وی، از اعتقاد و توحید آغاز و با اتصال و فنا و بقا پایان می یابد.

نویسنده به دلیل آگاهی داشتن از حکمت، کلام، حدیث و فقه، هیچ مطلبی را بدون مبنا و مدرک علمی ارائه نکرده است. مهم ترین موضوع های ارائه شده در کتاب عبارتند از: اصول عقاید، علوم و معارف، اصطلاحات صوفیه، آداب و رسوم فردی و اجتماعی، اخلاق، راستی، احسان، بذل، مواسات، مقامات و احوال سالکان از مقام توبه تا حال اتصال است.

پیشنهادی کاربر:سالار سپهری

منبع:سایت حوزه با اندکی تغییر توسط سایت کتابخوار

خونده آنلاین این کتاب(برگرفته شده از سایت طاقچه)